پېښور د ګلونو ښار ياديږي او د دغو رواياتو د ساتلو لپاره د پيښور زرعي پوهنتون د ژمي د ګلونو د نندارتون تابيا کړې چي مقصد يې په عام ولس کې دغه پوهه پيدا کول دي چي ګلونه په مزاج او روح کې مثبت کردار لوبوي. دغلته د ژمي کوم ګلونه ایښودل شوي دي، ملک وقاص پرې رپورټ راکوي:
په پاکستان کې سږکال د چينۍ یا بورې په مقدار کې زياتوالی رپورټ شوی چې له امله يې په ځايي کچه د ګوړې خرڅېدل کم شوي دي او ورسره په منډيانو کې ګوړې په زيات مقدار کې پرتې دي. د ګوړې د نه خرڅېدو علت څه دی او بيعې يې څه دي؟ ملک وقاص پرې رپورټ راکوي:
د پښتونخوا صوبې قبایلي ضلعه خېبر کې يو ځوان داسي ګلونه کرلې دي چې د خپل ژوند معاش یې ورسره ښه کړی دی. د زراعتو محکمې په دغه ترهګرۍ ځپلې سیمه کې خواؤشا 60 ځوانانو ته د ګلونو کرلو تربيه ورکړې او بيا یې مارکيټ سره پيوست کړي، چې د ګلونو د کروندوې له لارې یوه معقوله ګټه وټه ترلاسه کړي.
په پښتونخوا صوبه کې د ټماټرو پيداوار پيل شوی دی او کروندګر وایي چې سږ کال یې پيداوار ښه دی خو وایي خرچې یې ورباندې شوې دي او که بازار یې ښه وو نو دوی به ډېره ګټه تر لاسه کړي. تفصیل د ملک وقاص په رپوټ کې:
په پښتونخوا صوبه کې د زيتونو فصلونه پاخه شوي او کرونده ګرو مېوه ملونو ته راوړل پيل کړي دي. کارپوهان وايي بايد د زيتونو کروندګر زر تر زره زيتون وشوکوي او په څلرويشت ساعتونو کې ترې تيل وباسي چې معيار او مقدار يې په ځای پاتې شي. تفصیل د ملک وقاص په رپوټ کې:
په پېښور کې د لايوسټاک محکمې د څارویو او کبانو نندارتون لګولی چې مقصد يې د موسمياتي بدلونونو له امله په مالدارۍ د شوي منفي اغېز کچه پوره کول دي. د لایوسټاک چارواکو نوي نوي څاروي او بېلابېل قسمه ماهيان نندارې ته وړاندې کړي دي. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
په پښتونخوا کې د نویو څېړنو تر مخه کال په کال د زيتونو پيداوار زیاتېږي او د چارواکو په وينا دوی غواړي د بهر هيوادونو نه د زيتونو د تېلو راغوښتلو په ځای پخپله صوبه کې پيداوار زيات کړي چې ورسره په خزانه بوج هم کم شي او کروندګر هم سوکاله شي. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
په پښتونخوا صوبه کې کروندګر وایي د غوزانو د باغونو کرونده يو ګټور پيداوار دی چي يوه ونه زيات نه زيات د لسو منو پورې غوزان پيدا کوي. دغه بوټي په غرنیو او يخو سيمو کي په قدرتي توګه پيدا کيږي او خرچې پرې هم نه راځي چې له امله يې کروندګرو ته سراسري ګټي رسېږي. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
د موسمياتي بدلون نه پس هم د بره سوات په کالام سيمه کې د بې موسمه سبزيو فصل ډېر ښه پيدوار ورکړی چې کروندګر پرې خوشاله دي. د ماهرينو وينا ده د ښه پيدوار لپاره دې کروندګر په ساینسي طريقو عمل وکړي چې نوره هم ښه تنيجه تر لاسه کړي. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
د پښتونخوا په هغه سيمو کې چرته چې د ګنیو کرونده کيږي زميدارو د اسو د موسم کر شورو کړی دی چي د زرعي ماهرين په نيزد ډېر مهم دی. پوهان وايي کروندګر که معياري تخمونه وکري د فصل نه ډېر پيدوار اخیستی شي او په ګینو کې د دويم فصل کرونده هم ښه په وخت کېدی شي. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
د څاروو د ساتونکو د خوراک او معاش مهمه اډاڼه د څاروو په ساتنه ولاړه وي. د ګرانۍ له امله اوس څاروي ساتل او ترې ډېر پيدوار تر لاسه کول ناممکن شوي دي ځکه چې په شنه ګيا ډېر پيداوار نه تر لاسه کيږي او د ونډې بورۍ، کل او بوسو اوچتو نرخونو ورته څاروي ساتل ګران کړي دي. په دي اړه ګورو د ملک وقاص دا رپورټ:
په چارسده کې د ژمي د سبزیو کرونده شورو شوې ده. کروندګر د فصلونو په خسمانه بوخت دي خو د ګرانۍ له وجې زميدار هم د پريشانۍ سره مخ دي. د ځمکو اجاره، د سرو د نرخونو زياتوالی او د موسمي بدلون له امله يې اوس پيدوار کم شوی او په امدن يې بدې اغېزې شوې. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
د موسمياتي بدلون د بدو اغيزو نه د چاپېريال بچ ساتلو په لړ کې په چارسده کې هم د بوټو کرونده روانه ده. ضلعي انتظاميه د بېلابېلو محکمو په مرسته د سیوري ورکونکو بوټو سره سم مېوه دار بوټي هم نالوي. د مهم په دې لړ کې تر اوسه د پنځوس زرو پورې بوټي کرل شوي. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې
په نوې ټيکنالوجۍ د کروندګرو د مسئلو حل کولو لپاره د پښتونخوا زراعت ادارې يو «کال سنټر» جوړ کړی، چې ورته زميدار ټيليفون کوي او د پوهانو مشورې تر لاسه کوي. د فصلونو، څارویو او ماهيانو د مرضونو په اړه د واټسايپ له لارې هم دغه مسئلې د پوهانو په مشوره حل کوي. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
کارپوهان وايي په موسمي بدلون قابو موندلو لپاره مهمه ده چې د ځنګلونو رقبه زياته کړی شي. په پاکستان کې د ځنګلونو ځمکه تر پينځه فيصده پورې ده چې ډېره کمه ده. د «پاک او شين پاکستان» د نعرې لاندې د پشکال د موسمي بوټو کرنې يوه غونډه د پېښور په زرعي پوهنتون کې شوې، تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
د چارسدې په باچا خان پوهنتون کې د بوټو کرلو د کمپېن پرانسته شوې، چې پکې به په ټوله ضلع کې لس زره بوټي کرل کیږي، د زراعت کارپوهان وایي بوټي لګول د موسمياتي بدو اغېزو نه د سيمې په بچ ساتلو کې کردار لوبوي. تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
پاکستان له افغانستانه د مېوو په درآمد کولو بندیز لګولی دی، له همدې کبله له افغانستان څخه په برآمداتو د مالیو کچه هم لوړه شوې ده. په پاکستان کې د برامداتو یا صادراتو د بندیز او د ټیکسونو زیاتېدو بدې اغېزې ښکاره شوې دي چې له امله يې د مېوو بيې اوچتې شوې دي. تفصیل د ملک وقاص په رپوټ کې:
پاکې اوبه انساني ژوند ژواک ته ډېرې مهمې دي. د اوبو د اهميت نه د خبرولو لپاره د پېښور په زرعي پوهنتون کې يوه غونډه رابلل شوې چې پکې د کابل سيند په اوبو شوې څېړنې وړاندې کړی شوې او ولس ته د اوبو په حقله خبرداری ورکړی شو. د دې غونډې نور حال د ملک وقاص په رپورټ کې:
په سوات کې يو وار بيا د تماکو کر شورو شوی، کروندګرو د موسم سره سمون لرونکي تماکو بارلي کرلي چې اوس يې فصل رسېدلی او پاڼه یې د وچېدو لپاره په چوکو تړل شوې ده. له ډېرې مودې وروسته په سوات کې د تماکو په کرونده پوهان او زميدار څه وایي، تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
د شاتو مچیو پالونکي د ګرمۍ د بدو اغېزو او د مچیو د ګڼ شمېر بچو پيدا کولو لپاره دا مچۍ يخو سيمو ته وړي. د سوات په بېلابېلو يخو علاقو کې د شاتو د مچو پېټۍ پرتي دي چرته چې د يو خاص قسم په خوراک مچۍ ډېر بچي راوړي او د ناروغیو نه هم بچ وي. په دې اړه تفصیل د ملک وقاص په رپورټ کې:
نور کتل
