خېبرپښتونخوا کې د پوليو دوه پېښې رپورټ شوي، پاکستان کې سږ کال تراوسه پورې د پوليو ټولې پېښې 52 ته ورسېدې.

پاکستان کې د پوليو د مخنیوي مرکزي او خېبرپښتونخوا پروګرام نن په 22م نومبر تاييد کړه، تازه پېښې د خېبرپښتونخوا په ډېره اسماعيل خان ضلعه کې رپوټ شوي دي.

خېبرپښتونخوا کې د پوليو د مخنيوي پرواګرام ويلي، يوه د 18 میاشتو ماشومه په مورګه يونين کونسل کې، او بل د 36 مياشتو هلک پوليو وهلی دی.

خېبرپښتونخوا کې سږ کال د پوليو پېښې 13 ته ورسېدې، چې پکې پينځه ډېره اسماعیل خان، دوه دوه په ټانک، لکي مروت او کوهاټ کې رپوټ شوي، مومندو او نوښار کې يو يو ماشوم د پوليو ښکار شوی دی.

پاکستان کې سږ کال تراوسه پورې رپوټ شوو 52 پېښو کې 24 په بلوچستان صوبه کې، او 13، 13 په سيند او بلوچستان کې مخې ته راغلي دي.

پنجاب او اسلام اباد کې تراوسه پورې يواځې يوه يوه پېښې رپوټ شوې ده.

دوه ورځې وړاندې د پاکستان وزيراعظم شهباز شريف ويلي، د نړيوالو مرستندويه ادارو سره په ګډه به د پوليو چېلنج ته ماتې ورکوي، او زر به پاکستان د پوليو نه پاک ملک جوړ شي.

د سرکاري خبري ادارې اې پي پي ترمخه، د وزيراعظم سره د کنګ سلمان فاونډېشن، بل اېنډ ملنډا ګېټس فاونډېشن، روټري فاونډېشن، يونيسف او سي ډي سي وفدونو ليدلي، شهباز شریف یې مننه کړې چې د پاکستان سره د پوليو وايرسو ختمولو کې شريک دي.

شهباز شريف ويلي، تر څو چې پوليو ته د تل دپاره ماتې نه وي ورکړل شوي تر هغې به په قلاره نه کښېني.

په پاکستان کې 1994 کال راهسې د پوليو مخنيوي پروګرام روان دی، او دعوه کوي چې د دې پروګرام له امله په هيواد کې د پوليو پېښو کچه 99 سلنه کمه شوې. خو بيا هم، له افغانستان وروسته پاکستان په نړۍ کې يوازينی هغه هېواد دی چې لا هم پکې د پوليو پېښې په دوامداره توګه رپورټ کیږي.

پاکستان کې د پوليو د مخنيوي چارواکي وايي، پاکستان او افغانستان کې د پوليو وايرس شتون لري، او که يو ځل د پوليو وايرس ختم شي د تل دپاره ختميږي ځکه د دې وايرسو په ختمولو ټينګار کولی شي.

پاکستان تحریک انصاف ګوند، پي ټي آی په 24م نومبر اسلام اباد کې د احتجاج اعلان کړی، خو حکومت وايي، د ياد احتجاج مقصد په ملک کې فساد او ګډوډی جوړول دي، د هیڅ ډول احتجاج او پرلت اجازت نشته، که چا سرغړونه وکړه او قانون یې په لاس کې واخستو، پرضد به یې سخته کارروايي کولی شي.

د پاکستان تحریک انصاف د باني او پخواني وزيراعظم عمران خان مېرمن بشرا بي بي تېره شپه په يو ويډيو پېغام کې ويلي، په 24م نومبر دې د پاکستان ټول خلک په احتجاج کې شامل شي، دا يواځې د عمران خان جګړه نه ده بلکې د حقیقي ازادۍ جګړه ده.

خو د پاکستان د اطلاعاتو وزير عطا تارړ ويلي، د دغه احتجاج مقصد فساد او ګډوډی جوړول دي او د اسلام اباد هايکورټ حکم کړی او د هيڅ ډول احتجاج او پرلت منع یې کړې ده.

نوموړي تور لګولی، پي ټي آی د خپل سياسي احتجاج دپاره د سرکاري وسایلو بې درېغه استعمال کوي، د احتجاج د لارې اېن ار او غواړي او چې کله هم کوم بهرنی وفد پاکستان ته راځي، نو پي ټي آی د احتجاج اعلان کوي.

نوموړي ویلي، د کورنيو چارو وزارت، چيف سيکرټري او د خېبرپښتونخوا پوليس مشر ته خط ليکلی، چې سرکاري مشينري د احتجاج دپاره ونه کارول شي.

عطا تارړ تحریک انصاف د تحريک انشتار په نوم ياد کړی دی.

هغه ويلي، په 25م نومبر د بېلاروس صدر پاکستان ته راځي او له هغې وړاندې په 24م نومبر د بېلاروس وفد راځي.

پاکستاني مطبوعاتو پرون خبر ورکړی چې د تحریک انصاف ګوند او حکومت ترمنځ مذاکرات کیږي.

خو بشرا بي بي ويلي، د احتجاج په اړه اوازې خوريږي چې بدل شوی، خو د چا سره مذاکرات نه کيږي او د 24م نومبر نېټه به نه بدلیږي، دا به يوازې د عمران خان د خوشي کولو په صورت کې بدلولی شي.

د پاکستان د کورنيو چارو وزير محسن نقوي ویلي، د خبرو په حق کې دی خو په ګواښونو خبرې نه شي کېدی، او د تحریک انصاف د باني سره هیڅ ډول مذاکرات نه کيږي.

پاکستاني مطبوعات وايي، د پي ټي آی د احتجاج د اعلان وروسته پايتحت اسلام اباد کې د غټو سړکونو د بنديز دپاره کنټېنرې اېښودل شوي، لارې به پرې بندولی شي، او د سرچينو له قوله دا هم ويل شوي چې حکومت د 23م نومبر نه په اسلام اباد، خېبرپښتونخوا او پنجاب کې د انټرنېټ او موبايل فون سروس بندولو فيصله هم کړې ده.

له دې وړاندې په پينځم اکتوبر هم پي ټي آی اسلام اباد کې احتجاج اعلان کړی خو هغه وخت د خېبرپښتونخوا قافلو په لاره کې خنډان اچول شوي، او اسلام اباد کې هم لارې تړل شوې او بيا د امنيت دپاره پوځ ور بلل شوی وو.

د پاکستان د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي د پينځم او شپږم اکتوبر په مينځنۍ شپه کې ويلي وو، د پي ټي آی له احتجاج څخه د دغه ګوند 564 فعالان نیول شوي چې پکې 11 د خېبر پښتونخوا پولیس هم شامل وو.

په ډي چوک اسلام اباد کې رسنیو ته د کورنیو چارو وزیر ویلي وو، په اسلام اباد د خېبر پښتونخوا د وزیراعلا په مشرۍ کې حمله شوې ده او هڅه یې کوله چې څه ځاني زیان وشي خو له نېکه مرغه داسې هیڅ پېښه نه ده شوې.

پي ټي آي هغه وخت ويلي وو پرامنه احتجاج کوي او ډي چوک ته ځان رسوي.

هغه وخت د خېبرپښتونخوا د وزیراعلا علي امين ګنډاپور د نیول کېدو دعوه هم شوې خو وروسته هغه د خېبرپښتونخوا اسمبلۍ کې ناڅاپه ښکاره شوی وو.

د پاکستان د بهرنيو چارو د وزارت وياندې يو ځل بيا ويلي، "پاکستان په افغانستان کې د ترهګرو ډلو په فعالیتونو او د دې ډلو د آزادو پناه ځایونو د شتون په اړه اندېښنه لري. او پاکستان په دغې اړه د امريکې سره هم خبرې شوي دي.

پاکستان پرله پسې د اوږدې مودې نه تور لګوي او دعوه کوي چې د کله نه په افغانستان کې طالبان په واک کې راغلي، پاکستان کې ناامني او ترهګري سېوا شوې او په افغانستان کې واکمنو طالبانو د پاکستان دغه تورونه او دعوې تل رد کړي دي.

ممتاز زهرا بلوڅ په افغانستان کې د ترهګرو د موجودګۍ، فعاليتونو او پناه ځايونو سره هغوی ته د ملاتړ خبره په داسې وخت کې کړې، د پاکستان د افغانستان سره په پوله پرتو دوه صوبو خېبرپښتونخوا او بلوچستان کې د ناامنۍ پېښې سېوا شوي او په ځانګړي ډول پاکستاني امنيتي ځواکونه په نخښه شوي دي.

اسلام اباد کې د امنيت او شخړو د مطالعاتو غېر دولتي ادارې [پيکس] ويلي، د روانې نومبر د مياشتې په لومړو 20 ورځو کې د پاکستان 55 امنيتي عسکر وژل شوي، او 63 ترهګر هم وژل شوي دي. دغه خبره ډان وېب پاڼې د پيکس له قوله کړې ده.

پرون په 19م نومبر د افغانستان سره په پوله پرتې د خېبرپښتونخوا کورمې ضلعې کې نامالومه وسله والو د مسافرو په ګاډو ډزې کړي، د کورمې مرستيال کمشنر جاوېدالله مسيد د شپې ناوخته وي او اې ډيوه ته ويلي، په دغو ډزو کې 42 کسان وژل شوي او 11 ژوبل شوي دي. په وژل شوو کې ښځې او ماشومان هم شامل دي.

د ياد برید زمه واري تراوسه چا نه ده منلې.

ممتازه زهرا بلوڅ هم پرون په اوونيزه خبري غونډه کې ويلي، "د پاکستان حکومت ژوره اندېښنه لري چې د دښمنو قوتونو له خوا ترهګرو ډلو ته ملاتړ ورکول کېږي".

هغې ويلي، په وروستيو کې د افغانستان دپاره د چین ځانګړي استازي، او د افغانستان دپاره د روس د صدر ځانګړي استازي د اسلام اباد سفر کړی، پاکستاني چاوراکو ورسره د افغانستان د امنيت، او ترهګرۍ په اړه اندېښنې شريکې کړي دي، خو ويلي يې دي په دغې اړه نور جزيات نه شي شريکولی.

بلوڅ زياته کړې، "پاکستان باور لري، چې ترهګري یوازې د افغانستان لپاره ګواښ نه دی، بلکې د افغانستان ګاونډیو هېوادونو لپاره، په شمول د پاکستان، او د نړۍ لپاره هم یوه لویه ستونزه ده. او دا خبره ډېره مهمه ده چې د افغانستان چارواکي هغه ترهګریزې ډلې چې د افغانستان دننه پناه ځایونه لري، پر وړاندې یې کلک اقدام وکړي".

د بهرنيو چارو وزارت وياندې ويلي، "موږ هیله لرو چې د افغانستان چارواکي به دا ګواښ یوازې د سیمې لپاره نه، بلکې د خپل امنیت لپاره هم سنجیده وګڼي او د دوحې د تړون لاندې به خپلې ژمنې پوره کړي".

د امریکې سره د ترهګرۍ پرضد همکارۍ او اوسنيو حالاتو په اړه پوښتې ته په ځواب کې بلوڅ وويل، "پاکستان د امنیت او ترهګرۍ په اړه او نورو اندېښمنو مسایلو کې د امریکا د چارواکو سره نږدې خبرې اترې کوي".

هغې زياته کړې، پاکستان خپلې اندېښنې د امریکا سره شريکې کړي، "دا خبرې اترې روانې دي، او مونږ هیله لرو چې له امریکا سره ګډ کار وکړو چې په افغانستان کې امن راشي او ډاډ ترلاسه کړو چې افغانستان د ترهګرۍ پر وړاندې خپله ژمنه پوره کړي، او دا ډلې د پاکستان امنیت ته ګواښ نه جوړيږي".

پاکستاني چارواکي وایي د پښتونخوا په کورمه ضلع کې پر مسافر وړونکو ګاډو باندې د "ترهګرو" د ډزو په پېښه کې د وژل شویو کسانو شمېر لږ تر لږه 45 ته رسېدلی او 20 نور ټپیان دي. د برید ذمه واري لا چا نه ده منلې.

د پاکستان د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي خبریالانو ته د کورمې په برید کې د مرګ ژوبلې شمېر تایید کړی دی.

د کومې پولیسو او د روغتون چارواکو ویلي په وژل شویو کې امنیتي عسکر، ښځې او ماشومان هم شامل دي او وایي امکان لري چې د مړو شمېره نور هم زیات شي.

دا پېښه د نومبر په 21مه د کوزې کورمې په مندوري علاقه کې شوې، له پاړا چناره د مسافرګاډو قافله پېښور ته روانه وه، چې په لاره کې پرې نامعلومو وسلوالو ډزې کړې دي.

د سرچينو په وینا قافله د پولیسو په ساتنه کې روانه وه او ځينې سرچینې وايي د پوليسو او وسلوالو بريد کوونکو تر منځ نښته هم شوې، خو وایي‌ وسلوال د پېښې له ځایه تښتېدلي دي.

سمدستي کومې وسلوالې ډلې د پېښې ذمه واري پر غاړه نه ده اخیستې، خو پولیس وایي چې په سیمه کې یې د بریدګرو د نیولو لپاره د پلټنې عملیات پیل کړي دي.

چارواکي دا د مځکې پر سر شخړه ګڼي چې په وروستیو کې په سیمه کې د سُني او شیعه قبیلو تر منځ پېښه شوه او د اګست او اکتوبر تر منځ په څو اوونیو کې په دغه جګړه کې تر 100 زیات کسان ووژل شول.

غبرګونونه:

د پاکستان د بشري حقونو خپلواکه کمیشن په کورمه کې تاوتریخوالی "نه ختمېدونکی" بللی او پرونۍ پېښه یې غندلې ده.

ایچ آر سي پي پر خپل ایکس په یوه بیان کې د "بې ګناه کسانو" د وژل کېدو د دا ډول پېښو تکرار د عامو وګړو د امنیت په ساتلو کې د وفاقي او صوبايي حکومتونو د ناکامۍ تصدیق کوي:

"موږ له دواړو حکومتونو د سمدستي او غوڅو ګامونو غوښتنه کوو چې د تشدد دغه بیا بیا پېښېدونکې لړۍ د همېشه لپاره ختمه کړي".

د پاکستان د قومي اسمبلۍ مخکیني غړي او د نېشنل ډیموکرېټک موومنټ مشر محسن داوړ دا پېښه بې رحمانه بللې او غندلې یې ده. داوړ پر خپل ایکس لیکلي، دا "وحشتناک برید" د خپلو وګړو په ساتنه کې د ریاست "ناکامي" ښیي:

"کورمه او پښتونخوا د تشدد په منګولو کې ده. ریاست په پښتونخوا کې خپله واکمني ترهګرو ته سپارلې ده".

داوړ په یو بل پوسټ کې لیکلي، د مړو شمېر په زیاتېدو دی، خو وایي په مرکز [مېن سټریم] کې د دې ډله ییزې وژنې په اړه هیڅ بیړنی حالت یا تادي نه محسوسېږي. داوړ ویلي، "د غندنې د معمول پړاو ختم شوی او داسې ښکاري چې هر څوک نور خپل کار کوي".

د پاکستان صدر آصف علي‌ زرداري هم د کورمې پېښه غندلې او وایي پر "بې ګناه مسافرو باندې برید یو بزدلانه او غیر انساني" عمل دی. زرداري پر ایکس په پوسټ کې په پېښه کې د لاس لرونکو کسانو انجام ته د رسولو لارښوونه کړې ده.

د پاکستان وزیراعظم شهباز شریف هم دا پېښه غندلې او د برید کوونکو د پېژندلو او سزا ورکولو امر یې کړی دی. د پاکستان سرکاري ټي وي پر خپل ایکس د وزیراعظم له خولې لیکلي، چې "د هېواد د امن دښمنانو د بې ګناه وګړو پر کاروان برید کړی چې له "حیوانیت" سره برابر عمل دی:

"په ملک کې د امن د خرابوونکو عناصرو ټولې هڅې به شنډې کړل شي. په پیښه کې ککړ شرپسند عناصر به وپېژندل شي او مثالي سزا به ورکړل شي. ورانکاري په داسې بزدلانه کړنو د پاکستان د زړور ملت حوصلې نه شي کمزورې کولای".

د پيپلز ګوند مشر بلاول بټو زرداري هم د کورمې پېښه غندلې ده. د پیپلز ګوند په رسمي ایکس پاڼه د بلاول له خولې لیکل شوي، په کورمه ضلع کې د بې ګناه خلکو په نخښه کول ډېر بزدلانه او وحشیانه عمل دی:

"په پېښه کې ککړ مجرمان دې د عدالت منګولو ته وسپارل شي، د امن او امان پر ځای کول د حکومت اوله ذمه واري ده، د ملکي وګړو د ژوند او مال تحفظ دې وشي".

پر ټولنیزو رسنیو نورو ګڼ شمېر خلکو هم د کورمې پېښه په کلکو ټکو غندلې ده او د داسې پېښو ذمه واري یې پر حکومت ور اچولې ده ځکه چې وایي په کورمه کې د سُني او شیعه تر منځ له مودو راهیسې په شخړو کې خلک وژل کېږي خو حکومت یې په حل کولو کې ناکامه دی.

د خېبر پښتونخوا ګورنر صوبه کې د امنيت خراب صورتحال په سر راتلونکې مياشت د دسمبر په وړومبۍ اوونۍ کې د ټول ګونديزه غونډې يا ال پارټيز کانفرنس رابللو ويلي دي. ګورنر د ټول ګونديز غونډې رابللو خبره داسې وخت کې کړې چې صوبه کې په امنيتي ځواکونو بريدونه سېوا شوي، او کورمه کې نن د مسافرو په ګاډو وسله وال بريد کې لږ تر لږه 39 کسان وژل شوي دي.

د صوبې ګورنر فېصل کريم کنډي ویلي، دې غونډه کې به په صوبه کې د امنیت په روان صورتحال او اړونده نورو چارو صلاح مشوري کولی شي. څيړونکي وايي دا وخت خېبر پښتونخوا کې د امنيت خراب صورتحال هم تقاضه کوي چې ټول سياسي ګوندونه يوه حل لاره ولټوي.

په 19 نومبر د خېبرپښتونخوا جنوبي ضلعې بنو کې په وسله وال بريد کې د 12 پوځي او اېف سي عسکرو د وژني ورسته د خېبر پښتونخوا ګورنر په يو ويډيو پيغام کې د ټول ګونديز کانفرنس رابللو ويلي دي.

څيړونکي وايي، دا وخت د خېبر پښتونخوا امن د بلوچستان نه ډېر خراب دی نو ځکه د پوځي مشرتابه سره سره به سياسي مشرانو ته اوس دانشمندانه فېصله کول وي، او که حالات دا ډول روان وي، نو ناامني به د هيواد نورو برخو ته هم په توندۍ سره ورسي.

څيړونکی خبريال مشتاق يوسفزی وايي، "مونږه اکثر ګورو د ال پارټيز کانفرنس نه ټوقه جوړه شوې، په دې کې به زمونږ د صوبي ټول سياستوال راټولیږي، که د هرې ډلې دي پشمول پي ټي آی، دوی به راغونډيږي اتفاق رای به جوړوي، دا اوس چې کوم صورتحال دی د حکومت په کنټرول کې نه دی نه د صوبي سره دومره وسايل شته، نه وړتيا لري چې هغه د دې مسلې حل را وباسي".

خېبر پښتونخوا کې حکومتي چارواکي وايي ګورنر چې د وفاق استازی دی، هغه ته پکار ده چې صوبه کې د امنيت په اړه د مرکز کومي ذمه واري دي هغه ورته ور يادي کړي، دا وخت صوبه کې د پوځي عملياتو ضرورت نشته.

د وزيراعلي د اطلاعاتو مشاور بېرسټر محمد علي سېف وايي، "د پوځي عملياتو دې وخت کې هيڅ ضرورت هم نشته، مونږ په دې باندي خپله پاليسي ورکړې ده د ملټري اپريشن ضرورت نشته نو په دي باندې خبري ته جواب هم نشته دی".

دوه ورځې وړاندې د وزيراعظم شهباز شريف په مشرۍ د اېپکس کمېټۍ غونډه کې د سياسي ګوندونو سره د امنیت په اړه د خبرو اترو کولو خبره شوې وه. په ياده غونډه کې په بلوچستان صوبه کې د امن دپاره د پوځي عملياتو پيل کولو پرېکړه شوې وه.

د روان کال په 22م جون اسلام آباد کې د وزيراعظم شهباز شریف په مشرۍ د نېشنل ايکشن پلان د اېپکس کمېټۍ غونډه شوې، او د ملک څخه د ترهګرۍ او توندروۍ د ختمولو دپاره د ترهګرۍ مخنيوي د قامي کمپياين د بیا فعالولو دپاره د "عزم استحکام" په نوم عملیاتو منظوري ورکړل شوې وه.

پاکستان کې د حکومت مخالفه ګوندونو پاکستان تحریک انصاف، عوامي نېشنل ګوند، جمعيت علمااسلام ف ګوند او جماعت اسلامي د حکومت د دغه پرېکړې مخالفت کړی او ويلي يې وو بايد د عزم استحکام په اړه پارلیمان په اعتماد کې اخستل شوی وی.

په 22مه جولايۍ د پوځ وياند لېفټينېنټ جنرل احمد شريف چوهدري مطبوعاتي غونډې ته په وينا کې ويلي وو، عزم استحکام د ترهګرۍ ضد هر اړخيزه کمپاين دی، پوځي عمليات نه دي.

د يادو عملیاتو دپاره 20 اربه روپۍ هم منظور کړل شوي دي.

خبريال فدا عديل وايي، "اوس دلته دا ويره شته دی چې کله د استخباراتو په بنیاد عمليات کيږي، که خلکو ته ويلي کيږي که مونږه صرف هدفي عمليات کوو تاسو به نقل مکاني نه کوئ تاسو به خپل کور کاروبار نه پريږدئ نو بېا کيدي شي دې باندې څه جوړ جاړی وشي يعني څه جزوي طور باندې اجازت مېلاو شي خو تاسو ته پته ده د رياست پاليسيانو ته د اجازت ضرورت نشته".

په وروستيو کې د پاکستان په خېبرپښتونخوا او بلوچستان صوبو کې په پوځ، پوليس او نورو امنیتي ادارو وسله وال بريدونه سېوا شوي او په غټه کچه مرګ ژوبله یې ورته اړولې ده.

د پاکستان د پوځ وياند لفټننټ جنرل احمد شريف چودري د ستمبر د میاشتې په پينځمه نېټه ویلي وو، د روان کال په لومړو اتو میاشتو کې د ترهګرۍ ضد عملياتو کې د پوځ 193 افسران او عسکر وژل شوي وو.

د ترهګرۍ ضد عملياتو تفصيل یې ويلي وو، چې"سږ کال په تيرو اتو میاشتو کې د استخباراتو په اساس د ترهګرۍ ضد 32,173 مختلف عملیات شوي او يواځې د اګست په مياشت کې 4021 عمليات ترسره شوي، او د تحریک طالبان پاکستان 90 وسله وال وژل شوي وو".

هغه ويلي وو، "د ترهګرۍ ضد جګړه کې د پاکستان پوځ، پوليس او نورې قانون نافذونکې ادارې هره ورځ د 130 نه زيات عمليات کوي، او د اخري ترهګر د خاتمې پورې به جګړه روانه وي".