واشنګټن ــــ د بشري حقونو د څار نړیوالې ادارې د ملګرو ملتونو د ځانګړي رپورټر هغه رپوټ هراړخیز خو "تباه کوونکی" بللی دی، چې هغه پکې ویلي، طالبانو په افغانستان کې په منظمه توګه د ښځو د حقونو سرغړونه عام کار ګرځولی دی.
د ایچ آر ډبلیو د اېشیا څانګې مشرې پېټریشا ګوسمن او څېړونکې فریشتې عباسي د مارچ پر دویمه پخپل ګډ رپوټ کې ویلي، چې د ملګرو ملتونو ځانګړي رپورټ ریچرډ بېنټ پخپل هراړخیز رپوټ کې د ښځو خلاف د طالبانو د پراخو او سنګینو سرغړونو ذکر کړی دی.
ریچرډ بېنټ خپل دغه رپوټ د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ته سپارلی دی چې پکې هغه په تېرو میاشتو کې افغانستان ته د طالبانو په واکمنۍ کې د خپل دویم سفر په مهال د سترګو لیدلی حال او د طالبانو له چارواکو، خبریالانو، د مدني او ښځو د حقونو له فعالانو سره د خبرو په بنیاد معلومات شامل کړي دي.
ریچرډ بېنټ پر دې "ژوره اندېښنه" ښکاره کړې چې وایي له افغانو ښځو او نجونو سره جنسي تېري او د جنسیت په بنیاد زیاتېدونکی تشدد په معافیت سره پېښېږي، خو اغېزمن کسان ډېر لږ له داسې پېښو د خلاسون لپاره د خلکو ملاتړ لري:
د ښاغلي بېنټ په رپوټ کې ویل شوي چې ده پخپل وروستي سفر کې د یوې پېغلې نجلۍ په اړه واوریدل چې "په رڼا ورځ د حاکمو چارواکو له خوا بې له کوم دلیله بېول شوې، زنابالجبر ورسره شوې او بېرته خپلې کورنۍ ته وروړل شوې وه".
A year and a half after the Tb takeover, Bennett’s report demonstrates the crucial importance of continued int support and funding for the special rapporteur’s mandate to ensure comprehensive scrutiny and documentation of the human rights situation in Afg. https://t.co/7zr2uOO8Cx
— Fereshta Abbasi (@FereshtaAbbasi) March 2, 2023
وایي هغې نجلۍ وروسته ځان وژلی وو او د ده په وینا دا کېدای شي "د هغه داغ" له کبله وي چې د جنسي تاوتریخوالي قرباني شوې ښځې او نجونې په ټولنه کې ورسره مخ وي.
د طالبانو د کورنیو چارو د وزارت پر یوه مخکیني ویاند قاري سعید خوستي هم د الهې دلاورزۍ په نوم نجلۍ تور پورې کړی وو، چې په زور یې واده کړې او په جنسي توګه یې ځورولې وه، خو هغه دا تورونه رد کړي وو.
د ملګرو ملتونو ځانګړي رپورټر په خپل رپوټ کې لیکلي، "د دې پر ځای چې [د طالبانو] چارواکي د ښځو خلاف د توپیري چلند د ختمولو لپاره ګامونه واخلي، بلکې هغوی یې عاموي. ښاغلی بېنټ وایي په افغانستان کې ښځو ورته وویل:
"ورځ په ورځ حالات خرابېږي، موږ ځانونه خوندي نه محسوسوو او موږ داسې محسوسوو چې په هدف یو".
د بشري حقونو د څار اداره د د ملګرو ملتونو د ځانګړي رپورټر هغه خبره را اخیستې چې هغه پخپل رپوټ کې وایي د ښځو او نجونو له بنیادي بشري حقونو د توپیري چلند په بنیاد انکار "جنسیتي ځورونه" کېدای شي، چې وایي دا د انسانیت خلاف جرم دی.
My second report to the UN Human Rights Council #HRC5 on the situation of Human Rights in #Afghanistn is now online in English, Pashto and Dari.👉https://t.co/p3QwxPm1xsThe report covers July-December 2022, and I look forward to updating it orally on 6 March 2023.
— UN Special Rapporteur Richard Bennett (@SR_Afghanistan) March 3, 2023
ریچرډ بېنټ پخپل رپوټ کې د طالبانو تر واک لاندې افغانستان انځور وړاندې کړی چې وایي اوس "د نظر د توپیر لپاره ډېر لږ خو د اختلاف لپاره بېخي زغم پکې نه شته"، وایي خبریالان په زیاتېدونکې توګه له څار، ډار، تشدد او بند له سره مخ دي:
"په مجموعي توګه د ښځو او نجونو له حقونو سرغړونه دا خطر زیاتوي چې هغوی په ټولنه کې له تشدد او ناوړه چلند سره مخامخ شي او دا به د دوی پر بدني او ذهني روغتیا ډېرې بدې اغېزې ولري".
ریچرډ بېنټ د خپل رپوټ په پیل کې د طالبانو له مختلفو وزیرانو سره د لیدو ذکر هم کړی او وایي هغوی ورته وویل چې د نجونو د ثانوي تعلیم بیرته پیلولو لپاره یې هلې ځلې روانې دي، خو وایي په دسمبر کې د نجونو د پوهنتونونو بندول یې له دې خبرې سره په ټکر کې ده:
"طالبان دعوه کوي چې دا بندیزونه لنډمهاله دي او د نظریاتي خنډونو پر ځای لوجیسټکي چارې بهانه کوي، خو په حقیقت کې د ښځو په وړاندې نورې دروازې هم بندېږي او د بهانو دا لړۍ او د حقونو عملي انکار د دوی د 1990مو کلونو تصویر وړاندې کوي".
طالبانو تر اوسه د ملګرو ملتونو د ځانګړي رپورټر دې تفصیلي رپوټ ته لا څه رسمي جواب نه دی ویلی او دوی معمولاً د ښځو له حقونو د سرغړونې په اړه نړیوالو اندېښنو او رپوټونو ته جواب نه وایي، خو ویاندویان یې وخت په وخت رسنیو ته وایي چې د ښځو په ګډون یې د ټولو افغانانو حقونه خوندي کړي دي.