واشنګټن — 

د روغتیا نړیوال سازمان د نهې یا سه شنبې په ورځ وویل چې تیر کال له 8 میلینه یا اتیا لکه زیات خلک په ټي بي/نري رنځ اخته شوي وو، ملګري ملتونه وایي دا ترټولو لوړه شمیره ده کله نه چې روغتیایی ادارې د دې ریکارډ خوندي کول پیل کړی.

په نوي راپور کې ویل شوي چې تیر کال شاوخوا 1.25 ملیونه خلک د ټي بي یا نري رنځ له وجې مړه شوي ، زیاتوي چې ټي بي احتمال د نړۍ د کویډ نه وروسته ترټولو لوی ناروغۍ ده چې ایچ ایي وي نه یې دوه چنده زیات خلک وژلي.

ڈبلیو ایچ او نے کہا کہ ٹی بی زیادہ تر جنوب مشرقی ایشیا، افریقہ اور مغربی بحرالکاہل میں لوگوں کو متاثر کر رہا ہے۔ بھارت، انڈونیشیا، چین، فلپائن اور پاکستان میں دنیا کے نصف سے زیادہ کیسز ہیں۔

د روغتیا نړیوال سازمان ویلي چې ټي بي تر ډیره په سویل ختیځ آسیا، افریقا، او مغربي بحرالکاحل کې خلک متاثره کوي. هند، انډونېشیا، چین، فیلیپین او پاکستان د نړۍ له نیمایي نه زیات بیماران لري.

ډبلیو ایچ او ډایریکټر جنرل ټیډروس اډهانوم ګبریاس په یو بیان کې ویلي"دا حقیقت چې ټي بي لاهم ډیر خلک وژني او ناروغه کوي خو دا یوه خفه کونکي خبره ده ، کله چې مونږ د مخنیوي لپاره وسایل لرو ، او درملنه یې لرو او تشخیص یې کولې شو.

خو د نري رنځ ټي بي نه مړینه په نړیواله کچه کمیږي، او د نوي اخته شوي خلکو شمیر د کمې په لور روان دی. دې ادارې یادونه وکړه چې تیر کال د اټکل شوي 400,000 خلکو څخه چې د درملو پرې اثر نه کوو ټي بي لري، د نیمایي څخه لږ تشخیص شوي او درملنه یي شوي.

ټي بي د هوا له لارې د بېکټرییا له امله لږي او کیږي چې اکثرا یي په پیپړو اثر کوي. اټکل کیږي چې د نړۍ نږدې څلورمه برخه ابادي TB لري، مګر یوازې 5٪ -10فیصده یې نښې نښانې ظاهره وي.

د ډاکټرز وید اوټ بارډرز په ګډون د صحت فعالانو ډلو له اوږدې مودې راهیسې د امریکا کمپنۍ سیفایډ نه غوښتنه کړې چې په بې وزلو هیوادونو کې د ټي بي ټیسټونه لپاره وسایل پیدا کوي ،\چې قیمت یي د پنځه ډالرو ته راکم کړي او رسایي یي زیاته کړي. د دې میاشتې په پیل کې، د بې سرحده ډاکټرانو او د نړۍ 150 روغتیایی شریکانو سیفایډ ته یو پرانیستی لیک واستاوه چې په دوی یې غږ وکړ چې "د خلکو ژوند ته لومړیتوب ورکړي" او په بیړنۍ توګه د نري رنځ معاینه په نړیواله کچه پراخه کړي.

پېښور — 

په پينځم نومبر کېدونکو د امريکا څلور کلنیو صدارتي انتخاباتو ته د ټولې نړۍ په څېر د پاکستانيانو هم سترګې دي.

د ډېموکرېټک ګوند کاملا هېرېس او د ريپبلېکن ګوند ډانلډ ټرمپ ګټې به د پاکستان او د سيمي د پاره څه اغېزې ولري؟ په دې اړه په پاکستان کې دننه هم په سنجیده طبقو کې بحثونه پېل شوي دي.

څېړونکي ګڼي چې د پاکستان په اړه د امريکې سټرېټيجيکي تګ لاره کې بدلون د صدر اوبامه د وخت نه پېل شو او د اوسني صدراتي کانديد په وړومبني صدراتي دور کې په کال 2017م کې امريکې د پاکستان نه خوريدونکې ترهګري د خپل قامي امنيتي تګ لارې اساس وګرځولو.

خو بيا موجوده صدر جو بایيډن په کال2022م کې پخپله دغه تګ لاره کې د پاکستان بلکل ذکر ونه کړو، څيړونکي وايي دا د دې خبرې ثبوت ؤ چې په سټرېټجيکي او امنيتي تګ لارو کې امريکا په پاکستان ځان ناجاڼه کړی دی.

د پېښور پوهنتون د جرنلزم د څانګې مشر فېض الله جان وي او اې ډیوه ته وایي"د پاکستان يو سټرېټیجک پوزيشن دی، مونږ په نقشه باندې دا ګورو، پاکستان سېنټرل ايشيا ته نزدې دی، پاکستان روس ته نزدې دی، پاکستان چين ته نزدې دی، دا سټرېټجک پوزيشن د پاکستان اهميت جوړوي۔ خو دا اهميت بيا هله راښکاره کيږي چې کله د امريکي سټرېټیجک ک مفاد په دې منطقه کې ډير راپېدا شي"

هغه ویي "مونږ وکتل په دې وخت کې امريکا د افغانستان نه وتلې ده، او افغانستان يې طالبانو ته حواله کړو او باقي د امريکي چې کوم سټرېټیجک اهداف دي نو هغه د طالبانو په لاس ترلاسه کوي بلکې زه به دا ووايم چې د هغې باقاعده طالبانو له قرضې ورکوي"

په پاکستان کې ډير خلک او امريکايي پاکستانيان هم د امريکا صدراتي انتخابات د پاکستان کورني سياست سره تړي۔

که څه هم د واشنګټن او د اسلام اباد ترمېنځه د سفارتي تعلقاتو خبره کيږي، خو څيړونکي وايي د واشنګټن سره په خبرو کې د پاکستان د سر فريق سياسي قيادت نه بلکې پوځي اسټېبلشمنټ دی، نو که خلک دا ګڼي چې د يو کانديد سره به پاکستان کې د عمران خان یا د هغه د ګوند تحريک انصاف په اوسنیو مشکلاتو کې کمی راشي نو دا به بې وخته خبره وي۔

د پېښور پوهنتون د نړيوالو اړيکو څانګې استاذ محمد خورشید ډیوه ته وایي"يو ټرمپ دی چې هغه يو وار واک کې پاتې شوی دی او د هغه د پاکستان سره تعلقاتو ته يو خاص قسمه سوچ ؤ"

د محمد خورشید په خبره "هغه(ټرمپ) د پوځي امداد په اړه ډير سخت ؤ، د هغه وخت وزير اعظم عمران خان ته يو قسم له ورنزدې شوی ؤ، او کاملا هېرېس چې کوم کمپېن رانيولی هغه به پاکستان اسټېبلشمنټ او اوسني حکومت د پاره ډېر نرم وي او د عمران خان د پاره څه خاص قسم ريليف يا پاکستان چې څه کوي نو په هغې به یې څه خاص اثر نه وي"

په ريپبلېکن او دېموکرېټک ګوندونو کې دا يو عمومي اتفاق ګڼل کيږي چې ګنې پاکستان چين ته له نزدېکت نه شي ايسارېدلی، خو بيا به هم ريپبلېکن او ډيموکرېټک د پاکستان سره خپلو اړېکو ته د چين ، هند او ايران سره د خپلې سټريجيکۍ تګ لارې په چوکاټ کې ګوري۔ او هم دا وجه چې د څه نوي سيکورټي او امنيتي بدلون پرته د امريکايي انتخاباتو روستو هم د پاکستان په اړه په پاليسۍ کې کوم زيات بدلون نه اټکل کيږي.

ښاغلی فېض الله جان وایي،د چين او امريکي چې کوم اقتصادي مخالفت روان دی نو په هغې کې به په پاکستان اثر کيږي.

د هغه په وینا "هغه اثر به داسې وي چې چاینه د سي پېک په ‌ذريعه باندې ګوادر ته رسايي غواړي او امريکا نه غواړي چې د هغوي دې دا منصوبه کاميابه شي، نو د هغې وجې په پاکستان باندې يو فشار هم راځي خو ټول عمر پاکستان دا فشار په دې طريقه باندې په شا تمبولی دی چې هغه د امريکي نور سټريټیجک کارونه وکړي"

د کاملا هېرېس او ډانلډ ټرمپ او د هغوي دګوندونو د موسمي بدلون په اړه د يو بل نه بدل نظرونه دي۔

د موسمي بدلون د اثراتو د ښکار هېواد په توګه پاکستان د کاملا هېرېس نه د همدردۍ او کومک تمه کولی شي، خو موسمي بدلون ته د ډانلډ ټرمپ د معلوم مخالفت له وجې د هغه د ګټې روستو پاکستان ته په دې لړ کې ترلاسه کېدونکي مشکلات د وړاندې نه معلوم دي۔

پېښور: — 

د پاکستان د ناکراره صوبې بلوچستان د پنجګور ضلعې په پروم سیمه کې نامعلومو وسله والو د ډیم په حفاظت مامورو کسانو باندې وسله وال برید کړی چې پکې د ډيم پينځه ساتونکي وژل شوي دي.

د بلوچستان حکومت ویاند وایي په دې پېښه کې دوه کسان ژوبل شوي هم دي خو حالت یې له خطرې بهر دی.

د لیویز ځواک سرچینو ویلي له پېښې وروسته په ګڼ شمیر کې امینتي ځواکونه سیمې ته رسیدلي اؤ پېښه کې د ککړو کسانو لټون یې پیل کړی دی.

په پېښه کې د وژل شوؤ کسانو جسدونه اؤ ژوبل تنان د پنجګور ضلعي روغتون ته رسول شوي دي.

د پېښې ذمه واري لا تر دې دمه چا پغاړه نه ده اخستې.

په برید کې د وژل شوؤ کسانو پېژندګلو د ظاهر علي بلوڅ،حسین علي شاه ، محمد حیات ، امین الله اؤ علي نواز په نومونو سره مخې ته راغلې ده چې د پنجګور ځایي اوسیدونکي ښودل کیږي.

د بلوچستان حکومت ویاند شاهد رند رسنیو ته ویلي دا پېښه د پنجګور په سرحدي سیمه پروم کې تېره شپه مخې ته راغلې ده اؤ وایي وسله والو د ډيم په څارونکو ناتاره ډزې کړې دي.

هغه ویلي د ضلعي انتطامیې اؤ پولیسو افسران د پېښې په ځای کې موجود دي اؤ د پېښې پلټنې روانې دي.

د بلوچستان وزیراعلا میر سرفراز بګټي ددې پېښې غندنه کړې اؤ پخپل یو بیان کې یې ویلي چې د ترهګرۍ دا پېښه چې څومره وغندل شي کمه به وي.

وزیراعلا بګټي ویلي ترهګر د هیواد د ترقۍ اؤ امن د مخالفه ملک دښمنه عناصرو د لاس ګوډاګي دي .

هغه زیاته کړې ده چې بلوچستان کې ترقي اؤ امن د دښمن په سترګو کې چوکه شوي خو حکومت به ترهګر خپلو ناوړه ارادو کې کامیابېدو ته پرې نه ږدي.

تر دې پېښې وړاندې د اکتوبر په ۱۰مه نېټه د بلوچستان په پښتني سيمه دوکۍ کې شل تنه د کوېلې مزدوران نامعلومه وسله والو په ډزو وژلي وؤ.

د تېرې څه مودې راهسې پاکستان کې ترهګریز بریدونه سیوا شوي اؤ پاکستان انسټيټوټ فار کنفلکټ اینډ سیکيورټي سټډيز نومې ادارې، پیکس رپورټ وایي چې یوازې د تېر ستمبر په میاشت کې په پاکستان کې د ترهګرۍ 77 پېښې شوي.

په دې بریدونو کې 47 يوازې په خېبر پښتونخوا کې شوي دي.

په رپورټ کې ويل شوي، په 77 بريدونو کې 77 کسان وژل شوي، چې پکې 38 امنيتي اهلکار، 23 ملکي وګړي او 16 جنګيالي شامل دي۔ دې کې د زياترو پېښو زمه وارۍ تحريک طالبان پاکستان منلې دي.

د پاکستان حکومت او پوځ په دې وروستیو کې د عزم استحکام په نوم د نوو عملياتو اعلان کړی ، خو د پاکستان اکثره سیاسي ګوندونو د دې نوؤ پوځي عملیاتو پرضد غږ پورته کړی وو

پېښور/ ډیره اسماعیل خان — 

د خېبر پښتونخوا په جنوبي ضلعو کې يو ځل بيا پر پوليسو څلور بريدونه شوي چې پکې کې دوه پوليس عسکر وژل شوي او دوه نور ژبل شوی دی.

پولیس د دې پېښو پخلی کوي او وايي په دې بريدونو کې دوه پر هغه پوليسو شوي چې د پوليو ټیمونو په ساتنه مامور وو.

‎په خېبر پښتونخوا صوبه کې د تېرې څه مودې راهسې په امنیتي ځواکونو وسله وال بریدونه چټک شوي او په تیرو درېوؤ ورځو کې پر امنیتي ځواکونو شل بریدونه شوي، چې په کې د 29 پولیسو په ګډون 42 وګړي وژل شوي دي.

امنیتي سرچینې وایي د خېبر پښتونخوا په قبایلي ضلعه اورکزۍ کې وسله والو د پولیو په ډله برید کړی چې پکې دوه پولیس عسکر وژل شوي.

د سیمې نه پولیس سرچینو وې او اې ډيوه ته ویلي دا پېښه د نهې یا سه شنبې په ورځ د بره اورکزۍ په ډبوري بادان کلي کې مخې ته راغلې ده.

د پولیسو وینا ده چې دغلته د پولیو د مخنیوي ډلې ماشومانو ته د پولیو څاڅکې ورکول چې ناساپه څو وسله والو په هغوي ناتاره ډزې وکړې .

د سرچینو په وینا دې پېښه کې یو پولیس عسکر په موقعه ساه ورکړې اؤ بل په سخت ژوبل حالت کې هسپتال ته ورسول شو خو هلته یې د زخمونو توان رانه وړو اؤ ساه یې ورکړه.

د پېښې سره سم په ګڼ شمیر کې د پولیس اؤ ایف سي ځواکونه د پېښې ځای ته رسیدلي اؤ برید کې د ککړو کسانو د نیولو لپاره یې په سیمه کې د لټونې عملیات پيل کړې دي.

د پولیسو سرچینو دعوه کړې ده چې د لټونې د عملیاتو په مهال امنیتي ځواکونو سیمه کې د وسله والو سره نښته کړې چې پکې درې وسله وال وژل شوي خو ددغو وسله والو پېژندګلو لا په سمدستي توګه مخې ته نه ده راغلې.

همدا شان په یوه بله پېښه کې د لکي مروت ضلعې په کوټکه شېر خان سيمه کې ناپېژانده وسله والو په یو پولیس عسکر ډزې کړي اؤ د عارف الله په نوم د سپيشل برانچ پولیسو یو عسکر یې وژلی دی.

دریم بريد په ټانک ضلعه کې شوی چیرته چې د ضلعې د مرکزي روغتون پر امنیت مامور پولیس اهلکار نظام الدين باندې وسله والو ډزې کړي اؤ هغه په دې ډزو کې سخت ژوبل شوی دی.

د پوليسو وياند محمد ابراهيم په وینا، نظام الدين په ټپي حالت کې د ټانک روغتون ته وړل شوی چې وروسته بیا د نور علاج لپاره ډیره اسماعیل خان ته لېږل شوی.

د روغتون چارواکي وایي پولیس اهلکار په سر په ګولۍ لګېدلی اؤ حالت یې مرګونی دی.

‎څلورم بريد د شمالي وزيرستان په شېواه سيمه کې شوی، دغلته ناپېژندلو وسله والو کسانو د پوليو کارمندان او د هغوی ساتونکي پوليس اهلکاران يرغمل کړل.

د پوليسو په وينا، د تحصيل شېواه د ماميت کوټ ډسپنسرۍ سيمې څخه د پولیو کارمندان اؤ پولیس هغه مهال يرغمل شوي کله چې د پوليو کارمندان وماشومانو ته د پوليو ضد څاڅکي ورکول.

د دوی په وینا بريد کوونکو لومړی د پوليسو څخه وسلې واخستې او وروسته يې هغوی يرغمل کړل.

وروستي راپورټونه وايي یرغمل شوي کارمندان او پولیس اهلکار د ځايي مشرانو په هڅو خوشي کړل شوي دي

‎چارواکي وايي له دې پېښو وروسته په دغه سیمو کې د پوليو کمپاين په لنډمهاله توګه ودرول شو او په سیمه کې د لټون عملیات دوام لري.

‎دا بريدونه په داسې وخت کې شوي دي چې په ټول هېواد کې د ګل د ورځې نه د پوليو ضد پنځه ورځنی کمپاين پېل شوی، چې د نومبر تر تر دریمې نېټې به دوام ولري.

‎د نیشنل ایمرجنسي آپریشن سينټر په وینا، په دې کمپاين کې به څلور نیم کروړه ماشومانو ته د پوليو ضد څاڅکي ورکړل شي.

‎راپورونه ښيي چې سږ کال په ټول پاکستان کې د پوليو 41 پېښې ريورټ شوې، چې پکې 21 په بلوچستان، 12 په سند، 6 په خیبر پښتونخو۱ 1په پنجاب او ۱ په اسلام آباد کې مخې ته راغلي دي.

‎د صحت نړیواله اداره (ډبلیو ایچ او ) د پوليو پېښو زیاتېدو په اړه ژوره اندېښنه ښودلې او خبرداری یې ورکړی چې له پاکستان څخه پوليو وايرس نورو هېوادونو ته د انتقالېدو فوري خطر شته.

‎د دوی په وينا، د افغان کډوالو د زیات شمېر راستنېدو او په پاکستان کې د پوليو ټيمونو ته د امنیت ګواښونو له امله د دې ناروغۍ مخنیوی له لویو ستونزو سره مخ دی.

‎په پاکستان کې د پوليو د خاتمې لپاره د ایمرجنسي آپریشن سينټر له خوا په دغه کمپاين کې 81 زره پوليو ټیمونه کار کوي، چې د هغوی د خونديتوب لپاره 19 زره امنيتي اهلکاران ګمارل شوي دي.

‎په پاکستان کې 1994 کال راهیسې د پوليو مخنيوي پروګرام روان دی، او دعوه کوي چې د دې پروګرام له امله په هېواد کې د پوليو پېښو کچه 99 سلنه کمه شوې. خو بيا هم، له افغانستان وروسته پاکستان په نړۍ کې يوازينی هغه هېواد دی چې لا هم پکې د پوليو پېښې په دوامداره توګه رپورټ کیږي.

د افغانستان او پاکستان ترمنځ سرحدي سیمو کې اوس هم ځای پځای د پولیو وېکسین نه انکار موجود دی، او دې خبرې د پولیو ضد هڅې زیانمنې کړې دي.

د سرحدي کرښې دواړو غاړو ته تندلاري د وېکسین په ضد هلې ځلې کوي او د وېکسین په کارمندانو او د هغو په محافظانو یې د تشدد نه ‌‌‌ډکی حملې کړې دي.

په پاکستان او افغانستان کې په دې لړ کې په سلهاوو تنان وژل شوي دي.

په جنوري میاشت کې، د پاکستان په شمال غربي سیمه کې د پولیو ټیمونو او محافظانو یې یوه ستره حمله شوې وه چې په کې لږ تر لږه پنځه پولیس اهلکار وژل شوي او د لسو نه زیات نور زخمیان شوي وؤ.

په خیبرپښتونخوا کې د بېړنیو عملیاتو د مرکز (اي او سي) ترمخه، تندلارو په دې روان کال کې تر اوسه د پولیو په ډلو او امنیتي ساتونکو یې یوویشت (21) حملې ترسره کړې دي.

پېښور — 

د سعودي حکومت د هغو څلورو زور پاکستاني وګړو پاسپورټونه بلاک کړي چې په سعودي کې د سوالګرۍ اؤ نورو جرمونو په تړاؤ نیول شوي اؤ په زندانونو کې پراته دي.

د پاکستان ډان ورځپاڼه وایي په سعودي کې نیول شوؤ دې پاکستانیانو کې تر 60 فیصدي د زیاتو وګړو تعلق د خېبر پښتونخوا اؤ پنجاب صوبو سره دی.

رپورټ کې ویل شوي چې د څلورو زرو نه د زیاتو بندي پاکستانیانو پاسپورټونه د اوو کالو لپاره بلاک کړل شوي دي.

ډان وایي پاکستاني چارواکي په سعودي کې د بندي دغو پاکستانیانو د بېرته راوستو لپاره بیړني سفري اسناد جاري کوي.

د پاکستاني چارواکو د وینا له مخې د سعودي نه ددغو پاکستانیانو د ډي پورټ کولو یا راویستلو لړۍ به زر پېل کړل شي اؤ بیا به پاکستان ته په رارسیدو ددغو ملزمانو په ضد قانوني اقدام کیږي.

د پاکستان نه هر کال د لکونو په شمېر کې پاکستاني وګړي سعودي عرب ته مزدورۍ یا هم حج اؤ عمرې له ځي خو په دې کې بیا ګڼ شمیر داسې کسان هم شامل وي چې هغوي په سعودي کې خېراتونه یا خېرونه غواړي اؤ د سعودي پولیسو په دې جرم ګڼ شمیر سوالګر نیولي هم دي.

روانه میاشت هم د پاکستان وفاقي تحقیقاتي ایجنسي (ايف آي ای) د ملتان په هوایي اډه هغه اته سوالګر د جاز نه راکوز کړي وؤ چې غوښتل یې د عمرې کولو په اړ کې سعودي ته سوالګرۍ لپاره لاړ شي.

تر دغې کارروایۍ دوه ورځې وړاندې هم ایف آي ای د عمرې په اړ کې سوالګرۍ لپاره سعودي ته تلونکي 16 سوالګر د ملتان هواي اډې څخه هغه مهال نیولي وؤ چې په جاز کې ناست وؤ اؤ د عمره کوونکو لباس یې په تن ؤ.

په دغه ډله کې یو ماشوم،11 ښځې اؤ څلور سړي شامل وؤ .

دغو نیول شوؤ کسانو د پلټنو په مهال ایف آي ای ته ویلي وؤ چې دوي په سعودي کې په سوال کومې پیسې وګټي هغې کې ترې نیمایي هغه ایجنټان اخلي چې د سوالګرۍ لپاره یې سعودي ته لیږي.