د ملګرو ملتونو د موسمي بدلون کلنۍ غونډه چې د (COP 28) کانفرس په نوم پیژندل کیږي، د متحده عربي اماراتو په دوبۍ کې د نومبر 30 م نه پیل کيږى او د دسمبر 12م پوري به روانه وي.
د مطبوعاتى رپوټونو له مخې، دا کانفرس په داسې مهال تر سره کيږي چې لوړپوړو ساینس پوهانو خبرداری ورکړی چې نړۍ د موسمياتى بدلون اهدافو له پوره کولو څخه لرې ده.
ټاکل شوې چې د برتانیه پاچا چارلس III په ګډون د نړۍ 167 مشران به په دي کانفرس کي برخه اخلي. خو
د امريکا صدر جو باىډن، د چين صدر شى جن پنګ او د روس صدر ولادي مير پوټن به دي مهم کانفرس کى ګډون نه کوي٠
په دې کانفرس کې د نړۍ ترټولو مهمې غونډې کیږي چې د موسمى بدلون سره د مبارزې څرنګوالي په اړه بحث کوي.
د کېتولېک عیسایانو مشر پوپ فرانسېس تېره میاشت خبرداری ورکړی وو چې "هغه نړۍ چې موږ پکې ژوند کوو د سقوط په حال کې ده٠"
د ملګرو ملتونو سیکرټري جنرل انتونیو ګوتېریش د نړۍ له مشرانو څخه وغوښتل چې د موسمى بدلون سره د مبارزې لپاره عملي ګامونه واخلي٠
د پاکستان نګران وزير ا عظم انوار الحق کاکړ هم د موسمياتي بدلون ستونزه د پاکستان قامي سلامتيا ته يو خطر ګرځولې او ټاکل شوې ده چې هغه به د نومبر په ديرشمه نيټه په دوبۍ کې د موسمي بدلون په اړه د کوپ-28 په کانفرنس کې ګډون کوي۔
د فوسېل فیول « د انرجۍ د غیر تجدید وړ سرچینو لپاره عمومی اصطلاح » او په کاربن اخراج باندې قابو موندل به د 13 ورځنۍ سرمشریزې غونډې د ايجنډې مهم ټکي وي.
د موسمي بدلون سره د موافقت لپاره د هېوادونو سره د مرستې لپاره نړیوال فنډونه به هم په بحثونه وشي ځکه چې مخ پر ودې هیوادونه د پرمخ تللي او صنعتي هېوادونو څخه د لا زیاتو مرستو غوښتنه کوي.
د زیانونو او تاوانونو یو مهم فنډ تیر کال موافقه وکړه چې د بې وزلو هیوادونو سره مرسته وکړي ترڅو د موسمى بدلون د منفي اغیزو اداره کولو کې مرسته وکړي.
د نړۍ مشران د (COP 27) کانفرس وروسته فنډ جوړولو سره موافقه شول، خو دوی د ټولو مهمو پوښتنو چې کوم هېوادونه به په دی کي مالى مرستې کوي او د موسمى بدلون څخه سخت اغيزمن هېوادونو ته به څومره پيسې ورکوى، په دي اړه موافقې ته رسیدو کې پاتې راغلي٠
تمه ده چې COP28 به د اوږدې مودې لپاره د نړۍ د تودوخې لوړوالی کچه د 1.5 سینټي ګریډ ته محدوده کړي، کوم چې د ملګرو ملتونو د اقلیم ساینس اداره وايي د اقلیم د بدلون د ناوړه اغیزو مخنیوي لپاره خورا مهم دی. خو دا به د زهرجن ګېسونو په اخراج کې سخت کمولي ته اړتیا ولري ، دا وايي - د 2019 کچې څخه تر 2030 پورې 43 فیصدي کمښت.
د پاکستان د خارجه دفتر وياندې ممتاز زهره بلوچ وي او اې ډيوه ته ویلي چي موسمياتي بدلون يوه نړيواله مسله ده او تېر کال د موسمياتي بدلون له کبله د نقصان د ازالې لپاره په نړيوال مالي فنډ کې پرمختګ شوی او هيله لري چې دغه فنډ به د پاکستان مالي ملاتړ وکړي.
زهره بلوچ وایي حقيقت دا دی چې په نړيواله کچه څومره هم موسمياتي بدلون کيږي په هغه کې د وروسته پاته هيوادونو برخه ډيره کمه ده او د پرمختللو هيوادونو برخه زياته ده، هغه وایي:
"په دې اړه شمار شمېرې ډېرې واضح دي ولې موږ په دې بحث کې نه پرېوزو چې څوک د نړيوالې تودوخې او د ماحول د خيچنوالي زيات زمه دار دي خو تر ټولو مهمه خبره دا ده چې د موسمياتي بدلون د سېوا کيدو مخه به څنګه نيول کيږي".
ماهرين وايي دا خبره په ډاګه ده چې پاکستان د اوبو د کمي اړخ ته په توندۍ سره روان دی او که چېرې دلته اوبه کميږي نو د دې ژور اثر به د پاکستان دننه د خوراک په تحفظ کيږي او د دې امکانات ډېر سنګين دي او سملاسي توجه غواري.
په 2022م کال کې د طوفاني بارانونو او سیلابونو لکبله د پاکستان زرعي څانګې ته سخت زيان رسېدلې وو او حکومتي شميرې ښايي چې د سيلاب لکبله درې دريشت مېلينه خلک هم متاثره شوې دي او اقتصاد ته يي د دريشت بلينه ډالرو نقصان اړولې دې ۔
د موسمياتي بدلون په اړه کار کوونکي وايي په پاکستان کې 90 فيصده اوبه په زراعتو کې کارول کيږي او په کومه توندۍ سره چې ګليشېر ويلي کيږي نو داسې ښکاري چې په راتلونکو شلو کلونو کې د اوبو دا کچه به نيميايي کمه شي او ابادي به زياتيږي.
د ماحولياتي چاره ماهره عايشه خان وي او اې ډيوه ته ویلي "پاکستان ته د موسمياتي بدلون د مقابلې او دې سره د خپل ځان د موافقت ضرورت دی خو د دې ټولو څيزونو لپاره پيسه پکاره ده کومه چې پاکستان سره نه شته او بايد دا ملک د دې لپاره پیسې راپيدا کړي".
لکه څنګه چې پاکستان روانه اونۍ په دوبۍ کې د نړیوال موسمى بدلون کانفرس (COP28) کې دوامداره او پراخ نړیوال ملاتړ غواړي، نړيوالې مالياتي ادارې د پاکستان حکومت ته ویلي چې د مالي کال 2024-25 لپاره بجټ کي باید په عملي توګه ګامونه پورته کړي.
Forum