پاکستاني چارواکو د ګل، دوشنبې په ورځ ويلي، وسله والو د افغانستان سره پولې ته نزدې د خېبرپښتونخوا خېبر ضلعه کې د امنيتي ځواکونو په قافله بريد کړی لږ تر لږ اته پاکستاني پوځيان یې وژلي دي. بله پېښه د صوبې په جنوبي ضلعه بنو کې شوې، وسله والو اووه پوليس اهلکار تښتولي دي.

د پاکستان پوځ تراوسه پورې د خېبر ضلعې د پېښې په اړه په رسمي ډول څه نه دي ويلي.

امنيتي سرچینو وي او اې ته ويلي، پوځيان د عملياتو وروسته خپل کېمپ ته ستنېدل، په لاره کې پرې بريد شوی دی.

چارواکو د نوم نه ښکاره کولو په شرط ويلي، برید کې درې پوځيان ژوبل شوي، د يو ژوبل روغتيايي حالت سخت ښودل شوی دی.

ويل شوي، د بريد وروسته د وسله والو سره نښته کې څو وسله وال هم وژل شوي دي.

پرون د خېبر ضلعې ځايي خلکو وي او اې ډيوه ته ويلي وو، په تيرا سیمه کې د وسله والو او امنیتي ځواکونو ترمينځ نښته شوې او دواړو خواو يو بل ته د مرګ ژوبلې اړولو دعوې کړې وې.

د ځايي خلکو په وينا د تيرا د ملک دين خېلو په باغ مرکز کې د وسله والو او امنیتي ځواکونو ترمنځ د درنو او سپکو وسله والو نښته شوې وه.

بل اړخ ته صوبې په جنوبي ضلعه بنو کې پرون د 18م نومبر په ماښام ګڼو وسله والو په امنيتي پوسته برید کړی، وسله په لاس اووه پوليس یې تښتولي دي.

پولیس چارواکو ويلي، په سيمه کې یې د لټون عمليات پيل کړي دي.

د خېبرپښتونخوا په جنوبي سيمو او افغانستان سره په پوله پرتو ضلعو کې په وروستیو کې په امنیتي ځواکونو بريدونه سېوا شوي، د زیاترو زمه وارۍ يې تحريک طالبان پاکستان منلي دي.

خېبرپښتونخوا کې د تحریک طالبان پاکستان او بلوچستان صوبه کې د بلوڅ بېلتون خوښو لخوا د پاکستان په امنيتي ځواکونو بريدونه زيات شوي دي.

اسلام اباد کې د غېر دولتي ازادي څيړنيزې ادارې [سي آر اېس اېس] ترمخه سږ کال تراوسه پورې د 1100 نه زیات امنيتي ځواکونه او ملکي وګړي وژل شوي دي.

ملګرو ملتونو تحریک طالبان ترهګره ډله ګرځولې ده، او امریکې بلوڅ لبرېشن ارمي [بي اېل اې] ډله بهرنی ترهګر تنظيم ګرځولی دی.

بي اېل اې تېره اوونۍ د دوو بریدونو زمه وارۍ منلې، په دغو بریدونو کې يو په کوټه کې په رېلوی سټېشن کې شوی ځانمرګی برید شامل وو، په دغو بريدونو کې 34 پوځيان وژل شوي وو.

د پاکستان پوځ او حکومت دعوه کوي چې د کله نه په افغانستان کې طالبان په واک کې راغلي، پاکستان کې ناامني او ترهګري سېوا شوې ده، او د افغانستان د خاورې نه پاکستان کې ترهګري کيږي، خو طالبانو د پاکستان دغه دعوې او تورونه تل رد کړي او ويلي یې دي پاکستان دې د خپلو ناکامو زمه واري په دوی نه ور اچوي.

د افغانستان د بيا رغونې د چارو څارونکې امریکايي ادارې سيګار روانه مياشت ويلي، دا تر اوسه نه ده څرګنده چې طالبان دې ته رضا دي او وړتيا هم لري کنه، چې افغانستان کې د ترهګرو ځالې ختمې کړي او د بهرنيو ترهګرو د ورتګ مخه ونيسي.

سيګار کانګرس ته په خپل درې میاشتني رپوټ کې د ملګرو ملتونو د رپوټ په اساس ويلي، القاعده په افغانستان کې اته تربيتي کېمپونه لري، او دا کېمپونه د تحریک طالبان پاکستان جنګيالو ته تربيت او اسانتياوې هم برابروي.

د ملګرو ملتونو د بندیزونو څارنې ډلې خبرداری ورکړی، د القاعده اړوند ډلو او تحریک طالبان پاکستان تر منځ همکاري کېدی شي او دا همکاري د سیمې او نړیوال امنیت لپاره جدي خطرونه جوړولی شي.

د پولېنډ سرښار وارسا په خیچنو اوبو کې د معمول په ټېستونو کې دا میاشت د پولیو وایرس موندل شوی او د صحت چارواکو د ګل، دوشنبې، په ورځ غوښتنه وکړه چې ماشومانو ته دې د پولیو ضد وېکسین ورکړی شي.

د صفايي دپاره سرکاري ادارې په یو بیان کې وویل د سوېج یا د خیجو اوبو د ويستلو په نظام کې د پولیو وایرس د موندل کېدو مطلب دا نه دی چې پولیو خلک ناروغه کړي دي خو هغه څوک چې نه دي وېکسین شوي د خطر سره مخامخ کېدی شي.

په پولېنډ کې د ۱۹ کلونو نه د کم عمر خلکو ته د پولیو ضد وېکسین وېړیا ورکول کېږي.

پولېنډ په دې لړ کې نوي ګامونه اخیستي دې چي په کې د وارسا د اوبو زیات ټېسټونه، د وېکسینو ذخیره بیا راتازه

کول او هغه ماشومان چې وېکسین شوي نه دي فهرست کې معلومات اضافه کول شامل دي.

پولیو زیاتره د هغه تن د فضلې نه خپرېږي چې د پولیو وایرس په بدن کې لري خو کله نا کله دا مرض د ککړو اوبو او د ککړ خوراک دلارې هم خپرېدلی شي.

پولیو زیاتره د پينځو کلونو نه د کم عمر ماشومان متاثره کوي.

د ملګرو ملتونو د صحت ادارې ترمخه هغه خلک چې په بدن کې د پولیو وایرس لري په عامه توګه د دې علامات نه څرګندوي خوچې کله دا مرض زیات شي نو د بدن په اعضابي نظام حمله وکړي او په یو څو ګنټو کې دننه بدن مفلوج کړي.

د ډبلیو اېچ او د اندازې ترمخه د ۲۰۰ څخه یو د پولیو مریض د فالج ښکار کېږي او اکثر د ناروغه تن پښې مفلوج کړي.

د پولېنډ د صحت محکمه وايي په هېواد کې د دریو کلونو ۸۶ فیصد ماشومان د پولیو ضد وېکسین شوي دي خو د ډبلیو اېچ او چارواکي تشویش لري چې په هېواد د وېکسین خلاف د ځینو مېندو او پلرونو تحریکونه زیات شوي دي.

د پولېنډ د صفايي محکمې د بیان ترمخه په هېواد کې د ۱۹۸۴ څخه وروسته د پولیو کېس نه دی رپورټ شوی.

د انساني حقونو یو تنظیم ویلي سعودي عرب سږ کال په رېکارډ کچه زیاتو غېرملکیانو ته د مرګ سزاګانې ورکړي دي چې په کې ۲۱ پاکستانیان، درې افغانان او د ځینو نورو ملکونو یو شمېر شهریان شامل دي.

په مجموعي توګه سعودي عرب په کال ۲۰۲۴ کې تر اوسه پورې د ۱۰۱ نه زیاتو بهرنیانو ته د مرګ سزاګانې ورکړي دي.

د مرګ وروستۍ سزا د خالي، شنبې، په ورځ د سرکاري خبري ادرې سعودي پرېس اېجنسي ترمخخه په نجران کې د یمن یو شهري ته د نشۍ توکو د سمګلېنګ په الزام ورکړی شوه.

د ای اېف پي خبري ادارې د شمېرو ترمخه په سعودي عرب کې سږ کال غېرملکیانو ته د مرګ د سزاګانو شمېره د کال ۲۰۲۳ او د کال ۲۰۲۲ په مقابل کې قریبا ً درې چنده زیاته ده.

د ۲۱ پاکستانیانو ترڅنګ، ۲۰ یمنیانو، ۱۴ د شام شهریانو، د نایجیریا ۱۰، د مصر نهه، د اردن اته، د ايتوپیا اووه، د سوډان، هندوستان او د افغانستان دریو دریو او د سري لنکا، اېرېټریا او د فلېپېینز یو یو شهري ته مرګ سزاګانې ورکړی شوي دي.

د جرمني په برلن ښار کې مطشته یورپين سعودي ارګنایزېشن فار هیومن رایټس په سعودي عرب کې سږ کال خارجیانو ته د مرګ سزاګانو رېکارډ مات کړی دی.

د تنظیم د قانوني چارو مسول طاحه الحاجي وویل په یو کال کې غېرملکیانو ته د مرګ سزاګانو دا د ټولو نه زیاته شمېره ده او سعودي عرب په یوکال کې ۱۰۰ غېرملکیان نه دي اعدام کړي.

د انساني حقونو تنظیمونه د ډېر وخت راهسې په سعودي عرب کې خلکو ته د مرګ سزاګانې په ورکړی کېدو د تشویش اظهار کوي، او وايي په هېواد کې دا ډول سزاګانې ډېرې زیاتې دي.

د انساني حقونو نړیوال تنظیم اېمېنسټي انټرنېشنل ترمخه، په ۲۰۲۳ کې سعودي عرب د چین او د ایران نه پس په دریمه په زیاته شمېره کې د مرګ سزاګانې ورکړې وې.

سعودي عرب تر دریو کلونو پورې د نشۍ توکو په جرمونو کې ککړو خلکو ته د مرګ سزا په ورکولو پابندي لګولې وه چې په ۲۰۲۲ کې ختمه شوه.

سفارتکاران او فعالان وايي د مرګ سزاګانو سره مخامخ غېر ملکیان په منصفانه مقدمو کې د یو شمېر خنډانو سره مخامخ کېږي چې په کې عدالتي دستاوېزاتو لاس رسی نه کېدل هم شامل دي.

سعودي عرب په دې اړه شهرت لري چې د مرګ سزاګانې د سر غوڅول دلارې عملي کوي خو په سرکاري بیانونو کې د دې طریقې ذکر نه کوي.

په کال ۲۰۲۲ کې سعودي ولي عهد محمد بن سلمان د امریکې دي اټلانېټک نومې مجلې ته ویلي وو چې سعودي عرب د قتل نه علاوه د نورو جرمونو په سر د مرګ سزا ختمه کړې ده.

د پاکستان د خزانې وزیر محمد اورنګزیب د اتوار،یکشنبې په ورځ ويلي، حکومت پریکړه کړې چې د هر سېکټر يا څانګې څخه به ټېکس يا ماليه اخلي، چې پکې د ځمکو کاروبارکونکي، واړه او غټ دوکانداران او د کرکيلې څانګې شاملې دى، يادو څانګو تر دې دمه د ماليې څخه ډډه کوله.

د رويټرز خبري ادارې ترمخه، د خزانې وزير محمد اورنګزېب ویلي، تېره اوونۍ یې د نړیوالې مالياتي ادارې [آی اېم اې] د عملې سره غېر ټاکل شوې ليدنه کې د اووه اربه ډالرو په بېل اوټ پېکج اصلاحاتي ايجنډا باندې خبرې کړي، او ويلي یې دي نوی ټېکس به نه لګول کيږي.

په اسلام‌آباد کې دا خبرې د آی اېم اېف لخوا د پور د پروګرام منظورېدو وروسته په شپږو اوونيو کې دننه شوي دي، او دا یوه غیر معمولي چاره ګڼل کېږي، ځکه چې د قرض د پروګرام پلان ته د بیاکتنې نه وړاندې په اصلاحاتو خبرې نااشنا وي.

د پاکستان د اصلاحاتو لومړۍ بیاکتنه د 2025م په لومړو درېو مياشتو کې ټاکل شوې ده.

دخزانې وزير ويلي، د پاکستان په سفر راغلي د آی اېم اېف عملې سره یې مثبتې خبرې شوي، او حکومت د ټېکس، د انرژۍ څانګو او حکومتى ادارو کې اصلاحات کولو او حکومتي ادارو شخصي څانګې ته ورکولو کی سنجيده دی.

نوموړي ويلي،حکومت به د کرکيلې څانګې ، د توک او پرچون دوکاندارانو او د ځمکو کاروبارکونکو څخه په هر حال کې ټېکس اخلي.

خبريال او څيړونکی ذيشان حېدر وايي،"د ټولو نه غټ چيلنج دا وخت د حکومت لپاره خپل ټېکس امدن سېوا کول دي او د پاکستان په سفر راغلي د آی اې اېم ډلې ته پاکستاني چارواکو باور ورکړی چې د صوبو په مرسته سره به خپل ټېکس امدن سيوا کوي او هغه ډلې به هم د ټېکس په جال کي راولي چې تر اوسه یې ټېکس نه ورکولو".

ذيشان حيدر زياته کړه د روان مالى کال په لومړو درېو مياشتو کې حکومت ته د 190 اربه روپو د ټېکس د کمي سره مخ وو، خو حکومت ته به خپل ټېکس امدن سيوا کول وي او ورته به سختي هم کول وي چې د ټېکس خپل اهداف ترلاسه کړي، دا د حکومت لپاره يو سخت وخت دی او هغه ګڼي چې آي اېم اېف به دې حوالې سره هيڅ جوړ جاړی ونه کړي.

د خزانې وزير ويلي، د حکومت لپاره اوس دا ممکن نه ده چې يواځې په تنخاداره طبقه او کارخانه دارو باندې د ټېکس پېټی نور سېوا کړي، هغه ويلي، هر يو شتمن تن او څانګې ته به ټېکس ورکول وي.

خبريال او څيړونکی مهتاب حېدر وايي، " د آی اېم ايف نه ترلاسه شوي پور د کاميابۍ انحصار په دې دی چې پاکستان ځان د پور دې پروګرام سره وتړي، د اقتصادي اصلاحاتو پروګرام عملي کړي او په کاميابۍ سره د اووه اربه ډالرو د پور دا پروګرام سر ته ورسوي چې اقتصاد کې راغلی استحکام اوس د اقتصادي ودې په لور لاړ شي".

د خزانې وزير د څلورو واړو صوبو د اعلا وزيرانو ستاينه کړې، چې د ټېکس امدن سېوا کولو او د کرکيلي يا زراعتو په برخه یې د ټېکس لګولو کې مرسته ښکاره کړې ده.

وزیر همدارنګه د یو ملي "چاپیریالي منشور" غوښتنه کړې چې د موسمي بدلون، د ماشومانو خوارځواکي، او د نفوس د زیاتوالي په څېر مخ په زیاتیدونکو چېلنجونو سره د مقابلې لپاره ګامونه پورته کړي.

پاکستان د نړۍ په هغو هيوادونو کى شامل دی چرته چې ټېکس ټو جي ډى پي شرح يا کل مجموعى امدن کې د ټېکس برخه يواځې لس فيصده ده، او زياته برخه یې د تنخاداره طبقې ده.

څيړونکى وايي، د اقتصادي ستونزو او درنو قرضو څخه راوتلو لپاره به پاکستان ته خپل د ټېکس يا ماليې نظام ښه او پراخه کول وي او دا کار پاکستان ته د آی اېم اېف په وينا نه، بلکې په خپل کول پکار دي.

پاکستان ته به راتلونکو درېو کلونو کې هرکال خواوشا 25 ارب ډالره د بهرنيو قرضو او خپلې بهرنۍ خسارې پوره کولو دپاره پکار وي.

په دې خبر کې ځينې معلومات د ډيوه خبریال فضل عزيز شامل کړي.

د خېبر ضلعې په تيرا سيمه کې د وسله والو او امنيتي ځواکونو ترمېنځ نښخته شوې او دواړو خواو يو بل ته د مرګ ژوبلې اړ‎ولو دعوې کړي دي.

د تيرا ځايي اوسېدونکي وايي د وسله والو او امنيتي ځواکونو ترمنځ د ملک دين خېل په باغ مرکز کې په يو بل د درنو او سپکو وسلو ډزې شوي، او دا ډزې د نومبر د 17مې نېټې ماسپښین دوو بجو نه تر شپې ناوخته پورې روانې وې.

ځايي اوسېدونکي وايي نښته هغه وخت پيل شوه چې کله وسله والو په باغ مرکز کې د پوځيانو په کېمپونو ټولو اړخونو نه بريد وکړو.

تراوسه پورې د پاکستان پوځ په رسمي توګه د دغې پېښې په اړه څه نه دي ويلي خو ځايي سرچينې دعوه کوي اته وسله وال چې په کې د لشکراسلام يو مهم کمانډر شامل وو وژل شوي او پينځه نور يې ژوبل کړي دي.

د تحريک طالبان پاکستان وياند ھم د امنیتي ځواکونو د سرتېرو وژلو دعوہ کړ‎ې دہ.

د خېبر تېرا باغ مرکز ځايي اوسېدونکي وايي په باغ مرکز بازار کې په يو جومات د مارټر ګولې راغورځېدو د لاسه درې لمونځ کونکي ژوبل شوي او دې ترڅنګ په يوه بله مارټر ګوله په بازار کې غورځېدلې، اووه دوکانونه یې سوځېدلي دي .

د خېبر باړه سياسي اتحاد مشر شيرين خان اپريدي وي او اې ډيوه ته ويلي د خېبرپښتونخو وزيراعلا علي امين ګنډاپور سره يې تېره ورځ ناسته کړې او په تېرا کې د ناامنۍ د پېښو په اړه يې خبرې کړ‎ي دي.

هغه وايي وزيراعلا ته يې ویلي، 200 نه تر 300 پورې وسله وال تېرا ته رادننه شوي او هلته يې د خلکو ژوند ناقراره کړی او رياست عملداري يې چېلنج کړې ده.

شيرين وايي د وزيراعلا د ځواب څخه نه دي مطمين شوي، چې د انتظامي چارو د مشر په حېث څه پلان لري او څومره وخت پورې به دغه پېښې په تېرا کې روانې وي.

نوموړی وايي د حکومت له خوا ورته تکړه ځواب ورنه کړی شو چې د ترهګرۍ د پېښو مخه به څنګه نيسي.

د يوې پوښتنې په ځواب کې هغه وویل سياسي ګوندونه به په تيرا کې امنيت وضعې په اړه يو ځل بيا د يوې لويې جرګې تابيه کوي او دې سره به د احتجاجونو لړۍ هم پېلوي.

خېبر کې د پښتونخوا د نورو سيمو په شمول وخت په وخت وسله والو له خوا پوځ، پوليس او عام وګړ‎ي په نخښه کېږي او وخت سره سم د ترهګرۍ په پېښو کې زياتوالی ليدل کېږي.