د افغانستان لپاره د چین ځانګړي استازي یو شاویونګ په افغانستان کې د «20 ترهګرو ډلو د فعالیت په اړه اندېښنه» ښودلې او له دې پلوه چین او د سیمې نورو هېوادونو ته د ور پېښ ګواښ په اړه یې خبرداری ورکړی دی.
نوموړي د بیجینګ د خبرو اترو د مرکز سره په مرکې کې وویل: «د امریکا تر حضور مخکې په افغانستان کې د ترهګرو یوه یا دوې ډلې وې، خو اوس څه باندې ۲۰ ترهګرې ډلې په دغه هېواد کې فعالیت لري.»
د چین دغه ځانګړي استازي د کومې ځانګړې ډلې نوم وانخیست، خو چین په افغانستان کې د "شرقي ترکستان اسلامي غورځنګ" د فعالیت په اړه اندېښنه ښودلې وه. تېرکال د چین د بهرنیو چارو وزارت ویاند وانګ وینبین ویلي وو: «طالبان په لیکلې بڼه ژمنه کوي چې د شرقي ترکستان اسلامي غورځنګ او نورو تروریستي اعمالو او فعالیتونو ته به اجازه نه ورکوي. »
طالبان دا نه مني چې په افغانستان کې دې ترهګرې ډلې وي او وايي چې چاته اجازه نه ورکوي چې د افغانستان له خاورې د نورو په ضد ګټه واخلي. د طالبانو حکومت د ویاند مرستیال حمد الله فطرت د چین د دغه دیپلومات د څرګندونو په اړه ویلي: «دا اندېښنه چې په افغانستان کې خپلسرې ډلې شته، په ځای نه ده. اوس افغانستان امن دی.»
په همدې حال کې د افغانستان لپاره د چین ځانګړي استازي ویلي دي چې هېواد يې په افغانستان کې د نفوذ او یا کنترول په لټه کې نه دی. وايي چين یو سوله ییز او با ثباته افغانستان غواړي او «د معتدل او همه شمول حکومت» په جوړېدو یې ټېنګار وکړ.
په 2021 کال کې له افغانستان څخه د نړیوالو ځواکونو له وتلو څخه وروسته، د متحدو ایالتونو یو شمېر چارواکو اندېښنه ښودلې وه چې په افغانستان کې د چین نفوذ مخ په زیاتېدو دی. د امریکا نوي منتخب ولسمشر ډونالډ ټرمپ دا هم ویلي وو، چې د باګرام هوايي اډه، چې یو مهال د امریکايي ځواکونو مرکز و، اوس د چین په لاس کې دی.
خو د چین استازي وویل: «چین په افغانستان کې د تلپاتې سولې، دوامداره ثبات او بیا رغونې د چارو ملا تړي. په دې کې د یو ملي سیاسي چوکاټ جوړېدل، د یو معتدل او همه شمول حکومت تشکیل، د بشري او انکشافي مرستو دوام او د امنیت ښه والی- په ځانګړي ډول د سایبري امنیت او د دوه اړخیزو همکاري- شامل دي.»
د افغانستان لپاره د چین دغه ځانګړي استازي وویل چې هېواد یې په تېرو دریو کلونو کې له افغانستان سره ۶۴ میلیون ډالر مرسته کړې ده.
چین د هغو څو هېوادونو په ډلې کې و، چې په افغانستان کې یې د جمهوریت د سقوط پر مهال په کابل کې خپل سفارت بند نه کړ او بیا یې د طالبانو د دیپلوماتانو باور لیکونه هم ومنل، خو لا یې د نورو هېوادونو په څېر، د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی.
نوموړي په افغانستان کې بشري حقونه او د ښځو تعلیم یوه فرعي ستونزه وبلله. ملګري ملتونه او د لویدیځ هېوادونه دا مسئله جدي ګڼي او له طالبانو سره د تعامل لپاره بشري حقونو ته درناوی، د ښځو تعلیم او د همه شمول حکومت جوړېدل شرط ګڼي.
دا په داسې حال کې ده چې څو ورځې مخکې د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت وویل چې طالبان باید په افغانستان کې د ترهګرو ډلو سره د مبارزې په اړه د اسلام اباد اندېښنه جدي وګڼي او د پاکستان د خلکو زغم دې نه ازمايي. خو طالبان ادعا کوي چې په افغانستان کې ترهګرې ډلې نه شته.
يادونه: د وي او ای اشنا په مننه
Forum