نړیوالو ادارو يو ځل بيا د پاکستان نه غوښتي چې د افغان کډوالو د بيرته لېږلو لړۍ دې ودروي، ځکه په بيرته لېږونکو کډوالو کې په ځانګړي ډول د ښځو او جينکو ژوندونه د خطر سره مخامخ کېږي.
پاکستان د هغو افغانانو د ستنولو چې اې سي سي يا افغان سيټيزن کارډ لري او په دې لړ کې صوبايي حکومتونو، په ضلعي کچه چارواکو او اړونده ادارو ته یې امر کړی چې ای سي سي کارډ لرونکو افغانانو د ځايونو معلومولو لاروښوونه کړې ده، خو حکومت په رسمي ډول د کډوالو په دويم پړاو کې ويستلو نېټه نه ده اعلان کړې.
د ملګرو ملتونو د کډوالې ادارې يو اېن اېچ سي ار)د تېر کال د شمېرو ترمخه، په پاکستان کې د يو اېن اېچ سي ار سره 13 لکه افغان کډوال رجسټرډ دي او پي او آر يا پروف اف رجسټرېشن کارډونه لري. اته نيم لکو افغانانو ته د پاکستان حکومت په کال 2017م کې د افغان سيټیزن کارډونه ورکړي چې د افغانستان د شهریانو په څېر يې شناخت کېږي او بیا هغه افغانان دي چې د پاکستان حکومت وايي هیڅ ډول قانوني اسناد نه لري.
څيړونکي وايي، د پاکستان او افغانستان تاوجنې اړیکې به د کارډ لرونکو کډوالو ستنول نورې خرابې کړي.
اېمنېسټي نېشنل په اېکس (پخواني ټوېټر) پوسټ کې ويلي، "د پاکستان څخه د افغان کډوالو بيرته لېږل به ښځې او جينکۍ د ځانګړې خطرې سره مخامخ کړي، ځکه په زوره د دوی بيرته ستنول به دوی د تعليم، کار روزګار، ګرځېدو د حقونو څخه محرومه او تشدد د خطرو سره مخامخ کړي".
"پاکستان دې د افغان کډوالو بيرته لېږلو لړۍ ودروي، د کډوالو ښځو او جينکو د ساتنې يقيني کولو دپاره دې ګامونه پورته کړي". اېمنسټي انټرنیشنل درې ورځې وړاندې هم دغه غوښتنه کړې وه.
د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې يو اين ايچ سي ار هم د پاکستان نه غوښتنه کړې چې د اې سي سي کارډ لرونکو کډوالو سره دې نرمي وکړي ځکه چې په دغو خلکو کې يو شمېر افغان وګړي د بشري حقونو د سرغړونو او د جينکو په تعليم د بندېز له وجې افغانستان ته ستنېدل نه غواړي.
د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې وياند قېصر اپریدی وايي، "دغه چې کوم اې سي سي کارډ لرونکي دي دې حوالې سره مونږه د حکومت نه خواست کوو چې د دوی دپاره دې هم يو داسې سکريننګ مېکېنېزم دې چې په هغې کې دا مونږه مالومه کړو چې زيانمنونکي خلک څوک دي او چاته د تحفظ ضرورت دی".
د خېبرپښتونخوا صوبايي حکومت ترجمان بيرسټر محمد علي سيف وي او اې ډيوه ته ويلي چې وفاقي حکومت صوبايي حکومت ته امر کړی چې په صوبه کې د افغان سيټيزن کارډ لرنکو مالومات راټول کړي او د هغې وروسته چې د وفاق له خوا کومه فېصله راځي هغې مطابق به ګامونه اخلو.
پاکستان کې مېشت رجسټرډ افغان کډوال وايي د پاکستان دې پرېکړې اندېښمن کړي او د ماشومانو راتلونکي ته یې پرېشانه کړي دي.
د مردان په جلاله کيمپ کې افغان کډوال محمد وايي، " مونږه ډېر پرېشانه يو ځکه چې دلته مو کاروبارونه دي په پنجاب کې مو روزګارونه دي، مونږه سره ډېر غم د خپلو ماشومانو د تعليم دی، ټيک ده چې هلته د هلکانو تعليم خو شته ولې د جينکو په تعليم پابندي ده، بله خبره دا ده چې ټول غريب خلک دی او هلته يې سرپناه نشته دی، د دې ځای نه وتل زمونږه د پاره ډېره ګرانه ده".
د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې د شمېرو ترمخه په پاکستان کې شاوخوا 1.3 ميلينه افغان مهاجرين )پي او ار( کارډونه او د 880،000 نه سېوا کډوال د عارضي اوسېدو افغان سيټيزن کارډونه لري.
څېړونکي وايي د ټي ټي پي په پاکستان کې وروستيو بريدونو او بيا د پاکستان په افغانستان کې هوايي بريدونو له وجې د اسلام اباد او افغان طالبانو ترمنځه اړيکې تاوجنې شوي دي او د افغان کډوالو په باب د پاکستان د وروستۍ پرېکړې عملي کېدو سره به نورې هم متاثره شي.
د مردان عبدالولي خان پوهنتون کې د نړيوالو چارو کارپوهه ډاکټر عبدالشکور وايي، " دا يوه حساسه مسله ده، د افغانستان دننه حالات ډېر زيات خراب دي، د يو رپورټ مطابق دا وخت په ميليونو افغانانو ته د خوراک ضرورت دی او په داسې حال کې چې د هغوی په بهرنو ملکونو کې مېشت کډوال هغوی ته راواپس شي نو د دواړو ملکونو په تعلقاتو کې به نور تناو راځي په ځای د دې چې د اعتماد فضا راجوړه شي هغې ته به نور هم نقصان ورسي".
د پاکستان حکومت د اکتوبر په درېمه اعلان کړی وړ چې په دې هيواد کې په غېر قانونه توګه مېشت غېر ملکي وګړي دې خپلو هېوادونو ته ستانه شي ګينې په زوره به ويستل کېږي.
د خېبر پښتونخوا د داخله چارو محکمې نه ترلاسه شويو مالوماتو ترمخه د تېر 2023 کال 17م ستمبر راپدېخوا 3 لکه او څه کم 4 زره افغان کډوال د تورخم د لارې خپل هېواد ته لېږل شوي دي او په ناقانونه توګه مېشت د غيرملکي وګړو د ويستلو لړۍ دوام لري.
Forum