د نېټو څلورو جګپوړو چارواکو ویلي، نړېوال قوتونه په پام کې لري چې د مئې میاشتې د میعاد نه پس هم په افغانستان کې پاته شي.
د امریکا او طالبانو ترمنځ په دوحه کې د تېرکال لوظنامې له مخې، تمه کېده چې خارجي عسکر د افغانستان څخه د ۲۰۲۱ کال د مئې میاشتې پورې ووځي. اوس چې نېټو د بېرته پاته کېدو تکل کړی دی، دا ګام ممکن له طالبانو سره کشیدګي زیاته کړي، ځکه طالبانو د ټولو بهرنیو ځواکونو د وتلو غوښتنه کوله.
د نېټو یو چارواکي رائټرز خبري ادارې ته ویلي: "د اپرېل تر ختمه پورې به ائتلاف ځواکونه [له افغانستانه] په بشپړه توګه ونه وځي. شرایط برابر ندي."
دې چارواکي چې غوښتل یې نوم یې پټ وساتل شي، زیاته کړې چې: "په امریکا کې د نوې انتظامیې په راتلو سره به په پالیسۍ کې بدلونونه راشي، د فوري وتلو مسئلې ته چې خبرې یې کېدلې، کتنه وشي او کیدای شي د وتلو دپاره یوه داسې سټراټیجي یا تګلاره وګورو چې پوره یې حساب سنجول شوی وي."
د امریکا د مخکیني صدر ډانلډ ټرمپ انتظامیې تېرکال له طالبانو سره یوه لوظنامه لاسلیک کړه چې له مخې یې، د افغانستان نه د ۲۰۲۱ کال تر مئې میاشتې پورې ټول خارجي عسکر ووځي او په بدل کې به یې طالبان ځیني خاص امنیتي تضمینونه ورکوي.
ټرمپ هغه لوظنامه ستایلې وه – په کومه کې چې افغان حکومت هېڅ شریک نه و – او هغه یې د افغانستان د شل کلنې جګړې پای بللی و. ټرمپ په افغانستان کې د امریکایي عسکرو شمېر هم ۲۵۰۰ ته راټيټ کړ چې د ۲۰۰۱ کال راهیسي دا په افغانستان کې د امریکایي قوتونو تر ټولو لږه شمېره وه.
د فرورۍ په میاشت کې د نېټو په یوه غونډه کې د افغانستان په حالاتو کتنه کیږي، او د نېټو ذرائعو ویلي چې په دې ناسته کې به په دې پلانونو خبرې وشي چې د اپریل نه پس به په افغانستان کې څه وشي.
د افغان حکومت او طالبانو ترمنځ د امن خبرې په تېر سپټمبر میاشت کې په دوحه کې پیلې شوې، خو افغانستان کې تشدد دوام پیدا کړ.
د نېټو یوې ترجمانې، اووانا لانګېسکو وایي: "د نېټو هېڅ غړی هېواد دا نه غواړي چې د ضرورت نه ډېر په افغانستان کې پاته شي، خو مونږ دا خبره واضحه کړې ده چې زمونږ شتون به [په افغانستان کې] شرایطو پورې تړلی وي. د نېټو ملګري به د حالاتو عمومي جاج واخلي او د آینده ګامونو په اړه به مشورې وکړي."
هغې دا هم وویل چې اوس مهال د امریکایي عسکرو په شمول، د نېټو شاوخوا لس زره (۱۰۰۰۰) عسکر په افغانستان کې شته دي. د نېټو یو چارواکي بیا وویل چې دا شمېره به د مئې میاشتې نه پس هم قریب همدومره شاوخوا پاته وي، خو پس له هغه بیا نده معلومه.
د افغانستان حکومت او ځیني خارجي ریاستونه او عالمي ادارې وایي چې طالبانو د تشدد په زیاتولو او له تندروه ډلو، لکه القاعده سره د خپلو تعلقاتو د نه پرېکون له امله، شرایط ندي برابر کړي. خو طالبان دا الزامونه نه مني.
د جو بایډن انتظامیې چې د جنوري په شلمه د ټرمپ د انتظامیې ځایناستې شوه، نو د طالبانو سره د دوحې لوظنامې بیا کتنه یې پیل کړه.
د امریکا د دفاع وزارت ویاند ویلي چې طالبانو خپلې وعدې پر ځای کړي ندي، خو واشنګټن هغې پروسې ته ژمن پاته دی او د عسکرو د آینده شمېرو په اړه یې څه فیصله نده کړې.
د امریکا د خارجه وزارت یو چارواکي ویلي چې بایډن غواړي اوږدمهاله جګړې، په ذمه وارانه ډول پای ته ورسوي، خو په عین وخت کې دا هڅه هم کوي چې د امریکا خلک د ترهګرو او نورو خطرو په وړاندې محفوظ وساتي.
د افغانستان حکومت مو د تازه پرمختګونو په اړه پوښتلی، خو تر اوسه خپل غبرګون مونږ ته ندی څرګند کړی.
د طالبانو دوو ذرائعو رائټرز خبري ادارې ته ویلي چې طالبان په دې وروستو هفتو کې زیات فکرمند شوي چې هسې نه واشنګټن د دوحې د لوظنامې په اړه خپل نظر بدل کړي او د مئې میاشتې نه پس هم خپل عسکر په افغانستان کې وساتي.
د طالبانو یو هیئت په دې تېرو څو ورځو کې ایران او روس ته تللی، او ویل کیږي چې د چین سره د رابطې نیولو کوشش هم کوي.
